Avukatın Belge Alma Hakkı

Avukatın belge alma hakkı nedir? Avukat dosyada evrak inceleyebilir mi? Avukat tapu, vergi dairesi vb. yerlerdeki evrakları inceleyebilir mi, örnek alabilir mi?

Giriş

Avukatın bilgi edinme ve evrak alma hakkı, avukatlık kanunu ve usul kanunlarında düzenlenmiştir.

Avukatlık Kanunu.m.2/2

Yargı organları, emniyet makamları, diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüsleri, özel ve kamuya ait bankalar, noterler, sigorta şirketleri ve vakıflar avukatlara görevlerinin yerine getirilmesinde yardımcı olmak zorundadır. Kanunlarındaki özel hükümler saklı kalmak kaydıyla, bu kurumlar avukatın gerek duyduğu bilgi ve belgeleri incelemesine sunmakla yükümlüdür. Bu belgelerden örnek alınması vekaletname ibrazına bağlıdır. Derdest davalarda müzekkereler duruşma günü beklenmeksizin mahkemeden alınabilir.

CMK 153

Müdafi, soruşturma evresinde dosya içeriğini inceleyebilir ve istediği belgelerin bir örneğini harçsız olarak alabilir.

Müdafiin dosya içeriğini inceleme veya belgelerden örnek alma yetkisi,
soruşturmanın amacını tehlikeye düşürebilecek ise Cumhuriyet savcısının istemi üzerine
hâkim kararıyla kısıtlanabilir. Bu karar ancak aşağıda sayılan suçlara ilişkin yürütülen
soruşturmalarda verilebilir:
a) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan;

1. Kasten öldürme (madde 81, 82, 83),
2. Cinsel saldırı (birinci fıkra hariç, madde 102),
3. Çocukların cinsel istismarı (madde 103),
4. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188),
5. Suç işlemek amacıyla örgüt kurma (madde 220),
6. Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar (madde 302, 303, 304, 307, 308),
7. Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar (madde 309, 310, 311, 312,
   313, 314, 315, 316),
8. Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk (madde 326, 327, 328, 329, 330, 331,
   333, 334, 335, 336, 337).
   b) 10/7/1953 tarihli ve 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler
   Hakkında Kanunda tanımlanan silah kaçakçılığı (madde 12) suçları.
   c) 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 160 ıncı maddesinde
   tanımlanan zimmet suçu.
   d) 21/3/2007 tarihli ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda tanımlanan suçlar

(3) Yakalanan kişinin veya şüphelinin ifadesini içeren tutanak ile bilirkişi raporları ve
adı geçenlerin hazır bulunmaya yetkili oldukları diğer adli işlemlere ilişkin tutanaklar
hakkında, ikinci fıkra hükmü uygulanmaz.
(4) Müdafi, iddianamenin mahkeme tarafından kabul edildiği tarihten itibaren dosya
içeriğini ve muhafaza altına alınmış delilleri inceleyebilir; bütün tutanak ve belgelerin
örneklerini harçsız olarak alabilir.
(5) Bu maddenin içerdiği haklardan suçtan zarar görenin vekili de yararlanır

Burada bilhassa üçüncü madde önemlidir gizlilik kararı olduğu gerekçesiyle çoğu zaman savcılık dosya incelenmesine müsaade etmemektedir. Bu durumlarda bu tutanak altına alınıp 3.madde uyarınca sulh ceza hakimliğine başvurulabilir. Dosyada gizlilillik kararı olsa dahi ifade tutanağı ve bilirkişi raporu vb. evrakların müdafiiye verilmesi zorunludur.

HMK 161

(1) Zabıt kâtibinin gözetimi altında taraflar veya fer’î müdahil, dava dosyasını inceleyebilir. Dava ile ilgili olanlar da bunu ispatlamak kaydı ve hâkimin izniyle dosyayı inceleyebilir.

(2) Gizli olarak saklanmasına karar verilen belge ve tutanakların incelenebilmesi hâkimin açık iznine bağlıdır.

Burada ikinci madde yine tartışmalıdır. Nitekim avukatlık kanununda böyle bir kısıtlamaya gidilmemiştir. Avukatlık kanunu HMK’ya göre özel kanundur. İnceleme talebinin reddi halinde hukuki dinlenilme hakkının ihlali başta olmak üzere muhtelif sebeplerler bu husus tutanak altına alınıp kaldırma, bozma sebebi yapılabilecektir.

Afyon avukat büroları arasında bulunan Çankaya&Kurt Hukuk Bürosu avukatın belge alma hakkı alanında da hizmet vermektedir. İletişim:

www.instagram.com/afyonavukatckhukuk/

www.facebook.com/cankayakurthukuk